Segregatie in het basisonderwijs tegengaan en dialoog bevorderen: de casus Nederland

Segregatie in het onderwijs kent een lange traditie. Tijdens de verzuiling ging het om levensbeschouwelijke en sociaaleconomische segregatie. Met de komst van migranten de laatste veertig jaar, die oververtegenwoordigd zijn in de lagere sociale groepen, kreeg die sociaaleconomische segregatie ook een etnisch aspect. Toch is segregatie pas recent op de politieke agenda gekomen. Eerst als verplicht agendapunt in het overleg tussen gemeente en schoolbesturen over de Lokale Educatieve Agenda. Vervolgens onder het kabinet Balkenende IV (2007-2010), dat in het coalitieakkoord opnam dat er naar vormen van centrale aanmelding gezocht zou worden en dat daartoe gemeentelijke pilots faciliteerde. Onlangs werden de pilots in de twaalf deelnemende gemeenten afgerond en daarom kan nu de balans worden opgemaakt over perspectiefrijke beleidsinterventies. Dat is het doel van dit artikel.

Een manier om die opgemaakte balans samen te vatten, is dat de pilots laten zien dat er binnen de geldende wet- en regelgeving perspectiefrijke mogelijkheden zijn om scholen meer gemengd te maken. Naast het genoemde beleid voor centrale aanmelding zijn dat ook gerichte voorlichting aan ouders (inclusief scholentochten) en het stimuleren van ouderinitiatieven. Of dergelijke mogelijkheden daadwerkelijk worden benut is een politieke beslissing. De OECD heeft recent het Nederlandse discourse over onderwijssegregatie gekarakteriseerd als het zoeken van een evenwicht tussen keuzevrijheid en rechtvaardigheid. Het is een politieke afweging waar men het zwaartepunt wil leggen. Traditioneel stond de keuzevrijheid bovenaan bij politici, maar het kabinet Balkenende IV heeft aan de hand van de pilots laten zien, dat het mogelijk is om rechtvaardigheid inderdaad meer gewicht te geven.